Hindi ito kathang-isip lamang para sa ilang mga taga-baryo. Sariwa pa sa alaala ng matatanda ang mga panahong may nawawalang bata tuwing may ginagawang bagong tulay. Hindi raw aksidente. May dahilan. May kailangan. May hinihingi ang mga estruktura bago ito tumagal ng ilang dekada. Alay.
Isang Gabing Tahimik
Isang gabi sa isang bayan sa gitnang Luzon, may batang naglalaro sa harap ng kanilang bahay. Limang taong gulang, masayahin, walang kamalay-malay. Ilang minuto lamang ang lumipas matapos siyang iwan ng kanyang ina para kumuha ng tubig, siya ay nawala na parang bula. Wala ni bakas ng paglalakad. Walang palatandaan ng sapilitang pagdukot. Wala. Ngunit isang testigo—isang matandang lasing ang nagsabing may nakita raw siyang itim na anino na tila may kasamang liwanag na kumikislap papunta sa ilalim ng bagong tayong tulay malapit sa kalsada.
Simula noon, isang matandang kwento ang muling sumibol: ang tungkol sa kumaw isang nilalang o ritwal na sinasabing ginagamit upang “patibayin” ang pundasyon ng mga bagong gawang tulay o gusali sa pamamagitan ng buhay ng isang inosenteng bata.
Ang Simula ng Alingawngaw: Saan Nagsimula ang Kumaw?
Ang salitang kumaw ay hindi matatagpuan sa mga diksyunaryo o aklat-aralin. Isa itong usapang-baryo, bulung-bulungan, isang uri ng paniniwala na ipinamana sa mga henerasyon ngunit hindi kailanman isinulat. Ayon sa mga matatanda, ito ay nag-ugat pa sa panahon ng mga Kastila, nang ang mga tulay, simbahan, at mga gusali ay sinisimulan sa pamamagitan ng ritwal na may alay kadalasan ay hayop.
Ngunit sa ilang lugar, lalo na sa mga tagong baryo sa Visayas at Mindanao, sinasabing ang mga alay ay hindi lang hayop... kundi bata.
May kwento sa Antique noong 1950s na ang isang malaking tulay ay gumuho tatlong beses. Ang mga nagtatrabaho ay humingi ng tulong sa isang albularyo. Ayon sa kanya, hindi raw basta-basta ang lugar. Kinakailangan daw ng dugo ng inosente. Ilang linggo ang lumipas, isang batang anim na taong gulang ang nawala. Nang muling itinayo ang tulay, hindi na ito gumuho. At simula noon, tinawag ng mga tao ang nilalang na “kumaw.”
Mga Karaniwang Kwento at Detalye Mula sa Iba’t Ibang Rehiyon
Luzon: "May nilalang sa ilalim ng tulay ng Camiling"
Ayon sa mga matatanda sa Camiling, Tarlac, tuwing may bagong tulay na itatayo sa lugar, mayroong hindi maiiwasang pagkawala ng isang bata. Sinasabi nilang may “kasunduan” ang ilang kontratista sa mga espiritwal na nilalang na dapat may isakripisyo bago simulan ang konstruksiyon.
Visayas: “Ang batang babaeng may pulang damit”
Sa Iloilo, isang batang babae ang laging sinasabing nakita sa paligid ng isang bagong gusali, may pulang damit, at nakatayo lang. Sa bawat pag-construct ng floor, may nawawalang bata. At tuwing ito’y pag-uusapan, biglang nawawala ang CCTV recordings.
Mindanao: “Hinahanap ng Kumaw ang mahina at inosente”
Sa Zamboanga del Norte, ayon sa ilang tribo, ang “kumaw” ay hindi nilalang kundi isang espiritu ng gubat na ginising ng bakal. Kapag may gusali sa lugar ng mga espiritu, kinakailangan ng sakripisyo para ito’y tumahimik.
Mga Tunay na Kaso ng Pagkawala
Hindi biro ang bilang ng mga kasong "missing children" sa bansa lalo na sa mga probinsya kung saan hindi lahat ay nailalathala. Sa mga barangay logs, makikita mo ang sunod-sunod na kaso ng pagkawala tuwing may malalaking proyekto ng imprastraktura.
Case #014 - 1998, Nueva Ecija: Nawalang batang lalaki, edad 7. May ginagawang tulay sa dulo ng barangay. Ayon sa ina, huling nakita ito sa gilid ng kalsada. Ayon sa manghuhula, “ginamit” na siya.
Case #027 - 2009, Cebu: Nawalang kambal. Parehong babae, edad 5. Sa oras ng pagkawala, ang barangay ay pinagdarausan ng groundbreaking ceremony para sa isang bagong city hall.
Ang Papel ng mga Inhinyero, Foreman, at 'Manggagamot'
Hindi man dokumentado, may mga kwento na ang ilang foreman ay kinakausap daw ang mga lokal na mangkukulam o albularyo upang “makipag-usap” sa espiritu ng lupa. Kadalasan, sinasabing kailangan daw ng “kapalit” hindi laging bata, ngunit madalas, ang inosente ang pinakamabisang alay.
May nagsasabing ang ilang ritwal ay ginagawa sa hatinggabi, kung saan binabaon ang damit, buhok, o dugo ng bata sa ilalim ng unang haligi ng tulay. May kwento pa nga na may batang narinig daw sa ilalim ng semento habang pinapanday ang huling bahagi ng kalsada.
Katotohanan o Pananakot Lamang?
Marami ang nagsasabing kathang-isip lamang ang kumaw, isa lamang itong kwento upang takutin ang mga bata na huwag gumala sa gabi. Ngunit paano mo ipapaliwanag ang sunod-sunod na pagkawala na hindi kailanman nalutas? Paano ang mga testigong nagsasabing may batang umiiyak mula sa ilalim ng lupa?
May mga kasong napalitan ng bangkay ng hayop. May mga bangkay ng bata na natagpuan sa mga construction site ngunit laging sinasabing "aksidente" lamang.
Mga Lokasyong May Alingawngaw ng Kumaw
-
Tulay ng Lucban, Quezon
-
Kalsada sa Davao del Sur, 1980s
-
Gawing silangan ng Lungsod ng Antipolo
-
Isang bahagi ng Skyway Extension, ayon sa construction worker
Paano Maiiwasan ang Kumaw? Mga Tradisyunal na Pananggalang
Ayon sa mga matatanda:
-
Huwag magpagabi tuwing may ginagawang tulay sa inyong lugar
-
Maglagay ng asin sa pintuan ng bahay
-
Magdasal ng Orasyon ng San Benito
-
Magbantay sa mga bata, huwag hayaang mag-isa
Sinasabing ang kumaw ay mas naaakit sa mga batang walang basbas ng binyag o hindi pa nababasahan ng dasal gabi-gabi.
Koneksyon ng Kumaw sa Sinaunang Paniniwala
Noong panahon ng mga katutubo, ang dugo ay isang mahalagang elemento sa pag-aalay. Ginagamit ito sa mga ritwal upang aliwin o patahimikin ang mga nilalang ng kalikasan. Ang paniniwala sa espiritu ng lupa ay umiiral pa rin hanggang ngayon, lalo na sa mga tribo.
Opinyon ng mga Eksperto
Bagamat walang pormal na tala sa mga academic journal, may ilang folklorist at anthropologist na nagsasabing ang kumaw ay isang “cultural expression of trauma.” Ito ay bunga ng mga dekada ng pagkawala, kahirapan, at kawalan ng hustisya na binigyan ng mukhang espiritwal upang ito’y maintindihan.
Konklusyon: Isang Babala o Isang Katotohanan?
Hindi natin masabi kung ang kumaw ay tunay. Ngunit hindi rin natin maitatanggi ang pattern ng mga kwento at kasaysayang inuulit-ulit sa bawat bayan, sa bawat proyekto. Ang mga bata, ang mga nawawala, sila ay naging bahagi ng alamat. At kung ito'y alamat lamang, bakit ganun karami ang takot? Bakit ganun kadalas mangyari?
Ang tanging tanong na natitira:
Ilang tulay pa ang kailangang itayo bago natin harapin ang katotohanan sa ilalim ng semento?
No comments:
Post a Comment