Ang mambabarang ay hindi basta-basta. Sila’y hindi gaya ng mga albularyo na nagbibigay lunas. Sila ay kabaligtaran, tagapagdala ng sakit, parusa, at minsan, kamatayan. Ayon sa mga matatanda, sila ay may kakayahang gumamit ng mga insekto, buhok, larawan, at mga personal na gamit upang saktan ang isang tao mula sa malayo.
Ang blog na ito ay susubok maghukay ng malalim sa mundo ng mambabarang. Paano sila nagsimula? Saan sila matatagpuan? Totoo ba sila, o kathang-isip lang ng takot at paniniwala? Isa itong pagsusuri ng kasaysayan, paniniwala, at mga personal na kwento na baka magbigay ng sagot... o magdagdag pa ng misteryo.
Ang Kasaysayan ng Barang
Ang salitang barang ay may sinaunang ugat. Ayon sa mga mananaliksik, ito ay nagmula sa salitang Bisaya na tumutukoy sa uri ng paninira gamit ang espiritwal na pwersa. Matagal na bago pa dumating ang mga Kastila, naniniwala na ang mga ninuno natin sa kakayahang kontrolin ang enerhiya ng kalikasan para sa kabutihan... o kasamaan.
Sa mga liblib na bahagi ng Antique, Capiz, at Siquijor, ang mambabarang ay isang tunay na bahagi ng pamumuhay. Hindi mo sila makikilala sa unang tingin. Kadalasan, sila ay tahimik, may edad, at simple ang pananamit. Pero sa mga mata ng mga lokal, sila’y iginagalang at kinatatakutan.
Paano Nagsasagawa ng Barang?
Isa sa pinakakilalang pamamaraan ng barang ay ang paggamit ng insekto, lalo na ng mga langgam, uod, at ipis. Ayon sa ilang kwento, ang mambabarang ay pinapakain ang mga insekto ng buhok, kuko, at larawan ng biktima. Kapag nakuha nila ang “essence” ng tao, itinuturo nila ito sa mga kulungan ng espiritu at saka ibinababa sa katawan ng biktima.
Hindi na mabilang ang mga kwento ng biglaang pagkakasakit, pagsusuka ng mga bagay na hindi kayang ipaliwanag, o sugat na hindi gumagaling. May mga taong bigla na lang nawalan ng katinuan. Sinasabing sila’y "nabuksan" ng barang.
Mga Personal na Karanasan
Ang Kwento ni Lita ng Siquijor
Si Lita ay isang dalagang guro na galing Maynila. Na-assign siya sa isang barangay school sa Siquijor. Isa sa kanyang estudyante ay palaging binu-bully ng kanyang kapwa guro. Ayon sa kanya, hindi siya naniniwala sa mga kwentong barang hanggang isang araw, napansin niyang may sumusunod sa kanya sa eskwelahan. Ipis na palaging nasa ilalim ng kanyang upuan. Nang hindi niya ito pinansin, unti-unti siyang nanghina, nagsusuka siya ng itim na likido, at nagsimulang magpakita ng mga pantal sa katawan na hindi gumagaling.
Isang gabi, nilapitan siya ng isang matanda sa baryo. “Huwag mo siyang galitin,” sabi nito. “May mambabarang dito.”
Ang Loob ng Mambabarang
Hindi lahat ng mambabarang ay masama. Ayon sa ilang paniniwala, sila ay may tungkulin: sila ay tagapagtanggol ng hustisya. Kung hindi kayang ilaban sa batas ang kasalanan, sila ang huling hantungan ng mga taong api. Kaya minsan, kahit na madilim ang kanilang pamamaraan, sila’y tinatawag pa rin kapag ang problema ay masyadong personal.
Isa ring paniniwala na ang mambabarang ay minamana. Hindi ito pwedeng basta aralin lang. Kinakailangan ng "bisa" o espiritu na ipapasa sa susunod na henerasyon. Ang espiritung ito ay parang buhay na nilalang, kumakain, natutulog, at minsan, humihiling ng kapalit.
Paano Maiiwasan ang Barang?
Ayon sa mga matatanda, maraming paraan upang iwasan ang epekto ng barang:
-
Magbitbit ng bawang, asin, at talismang basbas ng isang matibay na manggagamot
-
Huwag maglalakad ng mag-isa sa hatinggabi
-
Iwasan ang makipag-away sa matandang babaeng tahimik at hindi nakikisalamuha
-
Magdasal ng orasyon sa gabi lalo na kung may nararamdamang kakaiba
Mayroon ding mga dasal o bulong na itinuturo sa mga taga-baryo na tumutulong upang “isara” ang kaluluwa mula sa pananakop ng espiritu ng barang.
Mambabarang vs Mangkukulam
Bagamat pareho silang nasa larangan ng itim na mahika, magkaiba ang mambabarang at mangkukulam. Ang mangkukulam ay karaniwang gumagamit ng kulam na may kasamang apoy, orasyon, at mga kasangkapan gaya ng manika at karayom.
Ang mambabarang naman ay mas “biological” ang paraan gamit ang mga insekto at katawan ng tao upang saktan o pahirapan ang kanilang biktima.
Ang Papel ng Mambabarang sa Makabagong Panahon
Marami na tayong teknolohiya ngayon. Pero nananatili ang paniniwala sa mambabarang. Sa social media, may mga page at grupo na tumatalakay sa mga kasong may kinalaman sa barang. May mga kabataan na nagtatangkang aralin ito para lamang mapatunayan kung totoo o hindi.
Pero babala: Ayon sa ilang nakasubok, ang pagbukas ng pintuan sa ganitong kaalaman ay hindi basta-basta. Kapalit nito ay takot, ligalig, at minsan, kaluluwa mo na ang isinusugal.
Panayam sa Isang Galing sa Linya ng Mambabarang
“Hindi mo ito pinipili. Tinatawag ka nito.”
Ito ang unang sinabi ng kausap naming si Aling Taria, isang retiradong mambabarang sa Capiz. Ayon sa kanya, minana niya ang kakayahan mula sa kanyang ina. Nung una, hindi niya tinanggap. Pero ng masaksihan niyang ang kanyang kapatid ay ginulpi at pinatay ng lasing na lalaki na hindi naman nakulong, sinimulan niyang gamitin ang lakas.
Sabi niya, “Hindi lahat ng masama ay walang dahilan. Minsan, kailangan mong ilaban ang mga hindi kayang lumaban.”
Sa Likod ng Misteryo
Ano ba talaga ang mambabarang? Isa ba itong simbolo ng katarungan sa panahong walang batas? O ito’y salamin ng takot ng tao sa hindi maipaliwanag na sakit, galit, at pagkamatay?
Sa huli, ang kwento ng mambabarang ay hindi lang tungkol sa mahika. Ito ay kwento ng kapangyarihan kung paano ito ginagamit, sino ang may hawak nito, at ano ang kapalit kapag ito ay sinubukang hawakan.
Konklusyon
Ang mambabarang ay patuloy na bahagi ng kultura at panitikan ng Pilipino. Hindi man ito laging pinaniniwalaan, nananatili itong nakabaon sa ating kolektibong takot, respeto, at kuryusidad. At kung sakaling sa gabi ay may maramdaman kang kilabot habang nag-iisa sa isang madilim na kwarto, huwag kang masyadong magtanong.
Baka may nakatingin sa’yo... at baka hindi ka na nag-iisa.
No comments:
Post a Comment