Ang Unang Hakbang Patungo sa Di-Makita
Maraming Pilipino ang may sariling kwento: nawawalang gamit, biglaang pagkakasakit, batang may kalarong hindi nakikita, at mga kakaibang ingay sa gabi. Hindi ito basta kababalaghan lang. Para sa marami, ito ay patunay ng presensiya ng mga nilalang mula sa ibang dimensyon.
Sino nga ba ang mga dwende? Bakit sila naririto? At ano ang papel nila sa ating mundo? Sa blogpost na ito, sisiyasatin natin ang kabuuang kasaysayan, klasipikasyon, karanasan, at misteryo sa likod ng mga dwendeng matagal nang bahagi ng kulturang Pilipino.
Kasaysayan at Pinagmulan ng mga Dwende
Ang salitang "dwende" ay mula sa Kastilang "duende," na tumutukoy sa isang maliit na espiritu o nilalang. Ngunit bago pa dumating ang mga Kastila, may paniniwala na ang ating mga ninuno ay may sariling bersyon ng mga tagapangalaga ng kalikasan, mga anito at laman-lupa.
Sinaunang Paniniwala
Bago ang kolonisasyon, may paniniwala na ang bawat bahagi ng kalikasan ay may bantay, espiritu ng punongkahoy, bato, ilog, at bundok. Ang mga ito ay kinatatakutan at iginagalang. Nang dumating ang mga dayuhan, nagsimulang mapaghalo ang kanilang kwento ng duende sa ating mga kwento ng espiritu. Dito na nag-ugat ang modernong paniniwala sa mga dwende.
Dwendeng Pandaigdig
Kahit sa ibang bansa, may mga kwento ng maliit na nilalang:
Sa Ireland, sila ay tinatawag na leprechauns;
Sa Japan, may zashiki-warashi;
Sa Latin America, may duende ring tinatawag na tagabantay ng bahay.
Ngunit kakaiba ang ating kwento. Sa Pilipinas, ang dwende ay hindi lamang nakakatuwang kwento ng bata, kundi isang nilalang na pwedeng magdala ng suwerte... o malas.
Mga Uri ng Dwende
Sa paniniwala ng maraming Pilipino, may tatlong pangunahing uri ng dwende:
1. Puting Dwende
Ito ang mababait na dwende. Karaniwang nagdadala sila ng suwerte sa mga taong may malasakit sa kalikasan. Ang iba ay nagbibigay ng kayamanan, tagumpay, o kagalingan.
May mga kwento ng magsasakang ginabayan ng puting dwende upang umunlad ang ani. May iba namang nakakita ng puting dwende sa panaginip na tila nagbigay ng mensahe o babala.
2. Itim na Dwende
Sila ang kinatatakutan. Maaaring sila ay mapaghiganti, lalo na kung ginambala ang kanilang tirahan. Madalas silang sisihin sa:
Biglaang pagkakasakit ng bata
Pagkawala ng gamit
Pagkakagulo sa pamilya
Ang karaniwang lunas? Humingi ng tawad sa pamamagitan ng alay: kandila, insenso, o pagkain sa altar.
3. Pulang Dwende
Hindi kasing kilala, pero mas misteryoso. May nagsasabing sila ay tagapag-ingat ng mga lihim ng kalikasan. Ang iba naman ay naniniwala na sila ay mga pinuno ng dwende. Bihira silang makita, at karaniwang sa mga lugar na napakalayo sa kabihasnan.
Saan Matatagpuan ang mga Dwende?
Hindi basta-basta nagpapakita ang mga dwende. Pero may mga palatandaan kung nasaan sila:
Lumang punongkahoy, lalo na ang balete, mangga, at santol
Malalaking bato na tila hindi maalis-alis sa isang lote
Matataas na damuhan kung saan may kakaibang katahimikan
Abandonadong bahay o lumang gusali
Maraming tao ang nagsasabing may mga lugar sa bahay na "huwag galawin," lalo na kung may kakaibang pakiramdam doon. Karaniwang pinaniniwalaang tirahan ito ng mga dwende.
Paano Nakikipag-ugnayan ang mga Dwende sa Tao?
Sa Panaginip
Maraming kwento ng mga taong nakausap ang dwende sa panaginip, binigyan ng mensahe, babala, o hiling.
Sa Third Eye
May mga taong may "bukas na third eye" na nakakakita sa kanila. Kadalasan, bata ang nakakakita, dahil hindi pa sila "nakakalimot" sa likas na pakiramdam ng koneksyon sa kalikasan.
Sa Alay
Kung minsan, nagpaparamdam ang dwende upang humingi ng pansin. Kapag nabigyan ng alay tulad ng gatas, kanin, at kandila, sila'y nagiging mas kalmado o mas mapagbigay.
Mga Kwento ng Karanasan at Pagkikita
Isang Bata at ang Kalarong Hindi Nakikita
May kwento ang isang magulang sa Cavite na ang anak ay laging may kalaro sa likod ng bahay. Kapag tinanong, "Sino siya?" ang sagot ng bata ay, "Si Kuya Pepe, maliit pero mabilis tumakbo." Nang isang araw ay napagalitan ang anak, bigla na lang itong nilagnat nang mataas. Ayon sa albularyo, nasaktan daw ang kalaro niyang dwende.
Ang Bahay na Walang Katao-tao
Isang abandonadong bahay sa Nueva Ecija ang pinaniniwalaang pinamumugaran ng mga dwende. Ayon sa mga kapitbahay, kapag dapit-hapon, may ilaw na kumikislap sa loob. Walang kuryente roon, ngunit tila may nagaganap na piging. Marami na ang nagtangkang bumili ng lupa, ngunit laging nauuwi sa aksidente o pagkakasakit.
Pananaw ng Albularyo at Manggagamot
Ang mga tradisyunal na manggagamot ay naniniwalang may koneksyon ang sakit sa espiritwal na mundo.
Pagsusuri
Ang mga "tinamaan ng dwende" ay may sintomas tulad ng:
Biglaang panghihina
Pananakit ng ulo
Pagkawala ng boses
Kapag walang makita sa medikal na pagsusuri, idinadaan ito sa ritwal.
Ritwal ng Pagpapagaling
Pag-aalay ng pagkain sa lugar kung saan pinaniniwalaang tirahan ng dwende
Pagdasal ng orasyon
Paggamit ng langis, dahon, at halamang gamot
Bakit Narito pa rin ang mga Dwende?
Ang mga dwende ay sinasabing tagapangalaga ng balanse sa kalikasan. Habang sinisira ng tao ang kagubatan at kabundukan, nananatili sila bilang bantay, tahimik, ngunit laging naroroon.
May Layunin ba Sila?
Marahil sila ay naririto upang ipaalala na:
Hindi lahat ng bagay ay kayang ipaliwanag ng agham
May mga lugar na dapat igalang
Ang tao ay bahagi lamang ng mas malawak na mundo
Panawagan ng Paggalang at Pagkilala
Hindi kailanman maikakaila na bahagi ng kulturang Pilipino ang mga dwende. Maaari itong ituring na alamat, kababalaghan, o espiritwal na paniniwala ngunit nananatiling matibay ang mga kwento, karanasan, at misteryo sa paligid nila.
Kung minsan, mas mainam pang maniwala kaysa magsisi. Ang simpleng “Tabi-tabi po” ay tanda ng paggalang at baka ito na lang ang nag-iingat sa atin sa galit ng mga nilalang na ‘di natin lubos na nauunawaan.
No comments:
Post a Comment